شاید این پرسش برای شما پیش آید، چند در صد ام اس موجب فلج می شود؟ ابتدا مقاله را با آشنایی از ام اس شروع میکنیم.
فلج چندگانه یا ام اس چیست؟
شاید این پرسش برای شما پیش آید، چند در صد ام اس موجب فلج می شود؟ ابتدا مقاله را با آشنایی از ام اس شروع میکنیم،بیماری ام اس چیست؟ بیماری ام اس یا اسکلروز چندگانه (Multiple sclerosis) بیماری مزمنی است که به سیستم عصبی مرکزی حمله میکند.همچنین اعصاب چشمی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اسکلروز به معنای زخم است و افرادی که از ام اس رنج می برند.این بیماری بر مغز، نخاع و اعصاب بینایی اثر می‌گذارد و علائم بسیار گسترده و فراوانی دارد. حال سوالی که ممکن ازخود بپرسید که آیا بیماری ام اس درمان دارد؟ در این مقاله با ما همراه باشید تا شما را با روش‌های درمان بیماری ام اس انواع این بیماری، علائم، علت‌ها و راه‌های تشخیص بیماری ام اس و آشنا کنیم.
علائم ام اس چیست؟
علائم بیماری ام اس چیست؟ سوالی که ممکن است بعضی از افراد در آن باشند. بیماری ام اس بر سیستم عصبی مرکزی که وظیفه‌ی کنترل تمام حرکات بدن را برعهده دارد، اثر می‌گذارد. وقتی رشته‌های عصبی‌ای آسیب می‌بینند که پیام‌ها را میان مغز و بدن منتقل می‌کنند، علائم ام اس می‌تواند در هر بخشی از بدن ظاهر شود. در بعضی از بیماران، نشانه‌های بیماری به‌اندازه‌ای کم و خفیف است که متوجه چیزی نمی‌شوند و در مراحل بعدی بیماری به آن پی می‌برند. بعضی نیز در مراحل اولیه از نشانه‌ها و علائم بیماری خود آگاه می‌شوند.
ام اس چه نشانه هایی دارد؟
ام اس چه نشانه هایی دارد ؟ باز هم سوال پر تکراری که خیلی پرسیده مشود . از جمله نشانه های ام اس عبارت اند از:
- ضعف یا بی حسی: آسیب عصبی در بیماران ام اس می تواند باعث ضعف در دست ها یا پاها شود از دست دادن تعادل اسپاسم عضلات، بی حسی تمام این نشانه ها می تواند باعث لغزش دائمی فرد و مشکل در راه رفتن شود.
- اختلالات بینایی: بیش از نیمی از افرادی که دچار ام اس هستند مشکلی در بینایی را تجربه می کنند که نوریت اپتیک نام دارد. التهاب عصب های چشمی ممکن است باعث تاری دید، اختلال در رنگ دید، درد چشم، یا کوری شود. مشکلات معمولا موقتی هستند و طی چند هفته دید بهبود پیدا می کند. در بسیاری موارد، مشکل دید از اولین نشانه های ابتلا به ام اس است.
- مشکل گویایی:این مشکل در مقایسه با مشکلات دید کمتر شایع است، اما برخی افراد مبتلا به ام اس دچار لکنت زبان می شوند. این اتفاق زمانی رخ می دهد که ام اس به اعصابی که سیگنال های صحبت کردن را از مغز منتقل می کنند آسیب می رساند. بعضی افراد حتی با بلعیدن نیز مشکل پیدا می کنند.
دیگر نشانه های ام اس که شیوع کمتری دارند:
- افت شنوایی
- سردرد
- خارش
- تشنج
- مشکلات تنفسی
- مشکل در بلع
ام اس می تواند به وضوح به ذهن آسیب برساند. بعضی افراد متوجه می شوند که برای حل یک مسائله بیشتر از قبل باید وقت بگذارند. در مراحل بعدی ممکن است تغییراتی در ادراک و تفکر و حساسیت به گرما ایجاد شود. بیماری ام اس پیش‌بینی‌ناپذیر است و به شکل‌های مختلفی بر افراد اثر می‌گذارد .برخی مقداری دچار فراموشی یا از دست دادن تمرکز می شوند. بیشتر افراد مبتلا به ام اس تا حدودی از دست دادن کنترل مثانه را هم تجربه می کنند. چون سیگنال های بین مغز و مثانه مختل می شوند. و بالاخره خستگی نیز یکی از نشانه های شایع است. در بعضی از افراد این بیماری با احساسی جزئی شروع می‌شود و ماه‌ها یا سال‌ها می‌گذرد؛ بدون اینکه فرد متوجه پیشرفت بیماری خود شود. برای بعضی دیگر علائم بیماری به‌سرعت و در مدت چند هفته یا چند ماه تشدید می‌شود. فرد ممکن است حتی بعد از یک خواب خوب در طول شب باز هم احساس خستگی کند.
بیشتر بخوانید: سرگیچه در ام اس چگونه است؟
انواع بیماری ام اس:
انواع بیماری ام اس را با ذکر درصد و حاد بودن وپیشرفتی آن و در چه سنی رشد میکند عبارت اند از:
۱) ام اس عود و بهبود (Relapse-remitting MS ;RRMS) :
عود و بهبود از شایع ترین نوع ام اس محسوب می شود.ویژگی اصلی این نوع از ام‌اس وجود حملات حاد (عود) پیش بینی نشده است. این حملات بسیار واضح هستند. به دنبال این حملات، بهبودی کامل یا نسبی بیمار همراه با عدم پیشرفت بیماری اتفاق می افتد.این بیماری در ۸۵ تا ۹۰ درصد بیماران به این شکل آغاز می شود. اگر علائم به طور کامل پس از هر حمله برطرف شوند، بیماری ام اس از نوع خفیف می باشد.اگر این افراد درمان نشوند به طور میانگین نیمی از آن ها پس از ۱۰ سال به پیشرونده ی ثانویه تبدیل می شوند!
۲) ام اس عودکننده – پیشرونده (progressive-relapsing MS ;PRMS):
در ام اس عودکننده-پیشرونده، بیمار از ابتدا دچار پسرفت می شود، بیماری اصلی مداوم پیشرفت می کند، نشانه ها در بیمار عود می کنند و معلوم نیست که بهبود بیابند یا خیر. این مورد در بین بیماران ام اس کمتر شایع است. حدود ۵ درصد از بیماران ام اس از نوع عودکننده – پیشرونده هستند.
۳)ام اس پیشرونده اولیه (Primary progressive MS ;PPMS):
وضعیت بیماران مبتلا به ام اس پیشرونده اولیه به‌تدریج بدتر می‌شود. ممکن است گاهی وضعیت این بیماران برای مدت کوتاهی ثابت بماند یا بیمار به طور موقتی به میزان اندکی بهبود یابد.حدود ۹ درصد بیماران با این نوع ام اس دست و پنجه نرم می کنند.ام اس پیشروده معمولا از سن ۴۰ سالگی آغاز می شود.
۴) ام اس پیشرونده‌ی ثانویه (Secondary progressive MS، SPMS):
حدود ۶۵ درصد بیمارانی که ام اس از نوع عود و بهبود داشته اند پس از مدتی دچار پسرفت می شوند.ابتدای اولیه ی این دوره ی بیماری از نوع عود و بهبود است اما پس از مدتی پیش رونده می شود، که به طور متوسط 19 سال طول میکشد پیش رونده شود..به طور کلی ۳۱ درصد بیماران دوره پیشرونده ثانویه را تجربه می کنند.پیشرفت بیماری در این دوره با سرعت ثابت رخ نمی دهد.
علت بیماری ام اس چیست؟
شاید به ذهن شما خطور کند علت بیماری ام اس چه می تواند باشد؟دلیل اصلی بیماری ام اس شناخته شده نیست، ولی تصور می‌شود که این بیماری، یکی از بیماری های خودایمنی است.سیستم ایمنی خوده بدن به بافتی که فیبر عصبی در مغز، نخاع و اعصاب چشمی را پوشانده حمله می کنند. این پوشش از یک نوع ماده ی چرب به نام میلین ساخته شده است. این پوشش اعصاب را جدا می کند و به آنها کمک می کند سیگنال های الکتریکی که حرکات، صحبت کردن و دیگر توابع را کنترل می کند ارسال کنند. وقتی میلین از بین برود، بافت زخمی شکل می گیرد و پیام های عصبی به درستی ارسال نمی شوند.
چه کسی دچار ام اس می شود؟
چه کسی دچار ام اس می شود ؟میزان شیوع بیماری ام اس در میان مردمی که دورتر از خط استوا از جمله اسکاندیناوی و دیگر نقاط شمال اروپا زندگی می‌کنند بیشتر است. این مسئله نشان میدهد که قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند بر احتمال ابتلا به بیماری ام اس اثر بگذارد.بنابرین برخی محققان بر این باورند که ویتامین D ( ویتامین نور خورشید ) ممکن است در این ماجرا دخیل باشد. تحقیقات نشان داده ممکن است بین کمبود ویتامین D و اختلال خود ایمنی رابطه ای وجود داشته باشد. اما تحقیقات بیشتر از این پیشرفت نداشته است. اینطور که معلوم است مثل همیشه ژنتیک نیز در این مورد ایفای نقش می کند.
عوامل خطرساز بیماری ام اس عبارتنداز:
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان به بیماری ام اس دچار می‌شوند.
- سن: احتمال تشخیص بیماری بین ۲۰ و ۵۰ سالگی بیشتر است.
- قومیت: این بیماری در میان اروپایی‌تبارها رایج‌تر است.
- عوامل ژنتیکی: زمینه‌ی ابتلا به این بیماری از طریق ژن‌ها انتقال می‌یابد.
سایر عواملی که به بیماری ام اس ارتباط داده شده‌اند، ولی پژوهش‌ها، ارتباط آنها با ام اس را تأیید نکرده‌اند، عبارت‌اند از:
- قرار گرفتن در معرض مواد سمّی: این مواد شامل فلزات سنگین یا حلال‌ها است.
- عفونت: ویروس‌هایی مانند اپشتین بار (Epstein-Barr) یا مونو نوکلئوز (mononucleosis) و واریسلا زوستر (varicella zoster) می‌توانند موجب بیماری ام اس شوند.
- نمک: در سال ۲۰۱۳ مطلبی نشان داد که مصرف زیاد نمک در رژیم غذایی موجب واکنش خودایمنی در بدن می‌شود.
در نظریه‌های قبلی، قرار گرفتن در معرض بیماری دیستمپر در سگ‌ها (canine distemper، بیماری‌ای ویروسی كه عمدتا بر ریه، روده و سیستم عصبی سگ تأثیر می‌گذارد)، آسیب فیزیکی یا آسپارتام (از شیرین‌کننده‌های مصنوعی) نیز از عوامل خطر درنظر گرفته می‌شد، ولی هیچ شواهدی برای تأیید اثر این عوامل وجود ندارد.
بعید است که فقط یک عامل موجب ابتلا به بیماری ام اس شود و احتمالا این بیماری توسط چندین عامل ایجاد می‌شود.
بیماری ام اس چه اثراتی دارد؟
بیماری ام اس چه اثراتی دارد؟ عواقب بیماری ام اس چه می تواند باشد؟ موارد زیر در اثر بیماری ام اس ایجاد می‌شود:
- سرگیجه: سرگیجه همراه با مشکل در حفظ تعادل، از مشکلات معمول بیماران مبتلا به ام اس است.در واقع سرگیجه عدم تعادل در کنترل حرکات معمولا با پیشرفت تخریب سلول های عصبی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر است که بسیاری از مبتلایان به ام اس برای راه رفتن نیاز به عصا دارند.
- مشکلات مثانه: بیشتر افراد مبتلا به ام اس دچار بیش فعالی مثانه می‌شوند. ام اس ممکن است بر عصب‌های مرتبط با عضلات مسئول تخلیه روده نیز تأثیر بگذارند. در نتیجه فرد ممکن است دچار یبوست، بی‌اختیاری یا ترکیبی از اینها شود.با انجام بررسی‌های اورودینامیک بهتر کنترل می‌شود. محدود کردن مصرف مایعات در عصر یا تخلیه مکرر ارادی در هیپررفلکسی دترسور کمک‌کننده هستند.
- مشکلات روده: بیمار دچار یبوست و مشکل در دفع مدفوع می‌شود و این مسئله می‌تواند منجربه بی‌اختیاری روده شود.
- خستگی: تا ۹۰٪ از بیماران دچار خستگی می‌شوند و این خستگی توانایی آنها در انجام کارها در خانه یا محل کار را کاهش میدهد.درمان یبوست شامل رژیم با فیبر بالا و مایعات است. ملین‌های طبیعی یا سایر ملین‌ها ممکن است سودمند باشند. کاهش فیبر رژیم غذایی ممکن است در کنترل بی‌اختیاری مدفوع موثر باشد.
- اختلال در عملکرد جنسی:این وضعیت که در بیشتر اوقات عارضه ای غیر قابل پیشگیری است، ازدست دادن علاقه به روابط جنسی در مردان و زنان مبتلا به این بیماری شایع است.، خیلی وقت ها یکی از علائم ابتلا به ام اس در نظر گرفته می شود.
- تغییرات احساسی و افسردگی: تخریب میلین (Demyelination) و آسیب به رشته‌های عصبی مغز می‌تواند موجب تغییرات احساسی شود. این تغییرات احساسی، فراتر از تغییراتی است که به‌دلیل چالش‌های کنار آمدن با تشخیص بیماری ام اس و پذیرفتن ابتلا به اختلالی پیش‌بینی‌ناپذیر و ناتوان‌کننده است. پژوهش‌ها نشان داده است که احتمال افسردگی در بیماران ام اس ۵۰٪ است.افسردگی باید درمان شود. برای افسردگی و راه های مقابله با آن باید چه کرد؟ از جمله داروهای موثر شامل مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین(فلوکستین یا سرترالین)، ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای (آمی‌تریپتیلین، نورتریپتیلین یا دزپیرامین) و ضدافسردگی‌های غیر سه‌حلقه‌ای (ونلافاکسین) هستند.
- اسپاستیسیتی (Spasticity) و اسپاسم عضلانی: گاهی رشته‌های عصبی آسیب‌دیده در نخاع و مغز موجب اسپاسم‌های عضلانی دردناکی می‌شود. به حالتی که در آن عضلات سفت می‌شوند و در برابر حرکت مقاوم می‌شوند، اسپاستیسیتی گفته می‌شود.اسپاستیسیته ممکن است با درمانهای فیزیکی، ورزش منظم و کشش بهتر شود. درمانهای موثر شامل باکلوفن، دیازپام، تیزانیدین، دانترولن و سیکلوبنزاپرین هیدروکلراید هستند.
- لرزش: حرکت لرزشی غیر ارادی بیمارازاثرات دیگراست.
- مشکلات بینایی: مشکلات بینایی اغلب اولین نشانه MS برای بسیاری از افراد است. علایمی نظیر: .دوبینی،تاری دید،درد،مشکلات کنتراست بینایی که می تواند ناگهان شروع شود و بر روی یک یا هر دو چشم اثر بگذارد. در بسیاری از موارد، مشکلات بینایی موقت یا خود محدود کننده هستند و احتمالا از التهاب عصبی یا خستگی عضلات چشم ایجاد می شوند
- تغییرات در راه رفتن و تحرک: بیماری ام اس به‌دلیل ضعف عضلات و ایجاد مشکلاتی در تعادل، سرگیجه و خستگی موجب تغییر در نحوه‌ی راه رفتن افراد می‌شود.
ام اس و بارداری
ام‌اس بر باروری زنان اثرگذار نیست با این حال ممکن است برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان ام‌اس بر سیکل قاعدگی تأثیر بگذارد.بهتر است قبل از بارداری با پزشک خود صحبت کنید چون برخی داروهای ام اس نباید در طول بارداری مصرف شوند. بعد از زایمان در ماه های اول ممکن است شانس عود کردن علائم بالا برود.
روش‌های بهبود بیماری ام اس
با اینکه هیچ روش درمانی شناخته شده‌ای برای درمان بیماری ام اس وجود ندارد، چند روش درمانی در بهبود آن مفید واقع شده‌اند. درمانهای موجود برای بیماری ام اس را می‌توان به چند دسته تقسیم نمود:
درمان ام اس داروها
در حالی که برای ام اس هیچ درمانی نیست، داروهای تعدیل کننده بیماری وجود دارند که می توانند تناوب و شدت حملات ام اس را کاهش دهند. استفاده از این داروها می تواند کمک کند در طول زمان آسیب کمتری به مغز و نخاع وارد شود، و سرعت پیشرفت ناتوانی کند شود. وقتی یک حمله اتفاق می افتد، دوز بالای کورتیکواستروئیدها می تواند به کوتاه کردن حمله کمک کند. همچنین داروهای بسیاری برای کنترل مشکلات ام اس نظیر اسپاسم عضلات، بی اختیاری و درد نیز وجود دارد.
- کورتیکواستروئیدها: این داروها معمولا برای بیماری ام اس تجویز می‌شوند. کورتیکواستروئیدها باعث کاهش التهاب می‌شوند و سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کنند. این داروها اغلب، بروز ناگهانی حاد و بحرانی نشانه‌ها در انواع خاصی از ام اس را درمان می‌کنند.
- اینترفرون بتا ۱آ یا ۱بی (Interferon Beta 1a or 1b): این داروها پیشرفت علائم بیماری را کند می‌کنند. ولی در استفاده از آنها باید دقت کنید، چون می‌توانند به کبد آسیب برسانند. به‌علاوه مطالعه‌ی داده‌های ۸۶۸ بیمار نشان داد که اینترفرون بتا به جلوگیری از ناتوانی در بلندمدت کمکی نمی‌کند.
- کوپاکسون (Copaxone) (گلاتیرامر، Glatiramer): این دارو برای جلوگیری از حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین استفاده می‌شود. کوپاکسون یک بار در روز تزریق می‌شود. سرخ شدن و تنگی نفس از عوارضی است که ممکن است پس از تزریق این دارو ایجاد شود.
- تایسابری (Tysabri) (ناتالیزوماب، Natalizumab): از این دارو برای بیمارانی استفاده می‌شود که یا نمی‌توانند درمانهای دیگر را تحمل کنند یا درمانهای دیگر برای آنها مفید نبوده است. این دارو ریسک ابتلا به لکوآنسفالوپاتی چندکانونی (multifocal leukoencephalopathy) را (که عفونت مغزی کشنده‌ای است) افزایش میدهد.
- میتوکسانترون (Mitoxantrone) (یا نووانترون، Novantrone): معمولا فقط در مراحل آخر از این داروی سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود. این دارو می‌تواند به قلب آسیب برساند، ولی اگر علائم بیماری ام اس به‌سرعت در حال بدتر شدن باشد، استفاده از این دارو به کند کردن پیشرفت ناتوانی در فرد کمک میکند.
- عصاره‌ی کانابیس (Cannabis): مطالعات نشان داده است که عصاره‌ی کانابیس به کاهش بی خوابی، درد و سختی عضلات کمک میکند.
- اوباگیو (Aubagio) (تریفلونومید، teriflunomide): بزرگ‌سالانی که دچار اشکال عودکننده‌ی بیماری ام اس هستند، باید یک بار در روز قرص اوباگیو مصرف کنند.
درمان ام اس توان بخشی
هدف از درمان ام اس توان‌بخشی کمک به بهبود یا حفظ توانایی بیماران در انجام مفید و مؤثر کارهای خود در خانه یا محل‌کار است. به‌طور کلی برنامه‌های توان‌بخشی شامل موارد زیر است:
- فیزیوتراپی: اگر ام اس روی تعادل، بی اختیاری، ویا توان عضلات تاثیر گذاشت، می توانید جبران این تاثیر را یاد بگیرید. فیزیوتراپی می تواند به قوی شدن عضلات، از سفتی در آمدن آنها و چرخش بهتر اعضا کمک کند. همچنین فیزیوتراپی به حفظ هماهنگی در دست ها برای لباس پوشیدن یا نوشتن کمک می کند. و یا اگر با صحبت کردن یا بلعیدن مشکل داشتید، صحبت درمانی می تواند کمک کند.
- کنترل درد: حدود نیمی از کسانی که ام اس دارند دچار نوعی از درد می شوند، این درد می تواند نتیجه ی یک جریان کوتاه در سیستم عصبی و یا به دلیل اسپاسم عضلانی یا فشار نیز باشد. پزشکان ممکن است داروهای ضد افسردگی یا ضد تشنج تجویز کنند تا درد عصبی را کاهش دهند. داروهای ضد درد و ضد اسپاسم نیز ممکن است به کار بیایند. درد عضلانی معمولا به ماساژ یا فیزیوتراپی خوب جواب می دهد. اگر درد حس کردید حتما به کمک پزشک خود راهی را برای تسکین آن انتخاب کنید.
- بلع و گفتار درمانی: یک درمانگر گفتار و زبان، آموزش‌های ویژه‌ای را به فرد مبتلا میدهد.
- توان‌بخشی شناختی: به بیمار کمک میکند تا مشکلات خاصی در تفکر و ادراک را مدیریت کند.
- توان‌بخشی حرفه‌ای: به افراد ناتوان کمک میکند که طرح‌های شغلی ایجاد کنند، مهارت‌های شغلی یاد بگیرند، شغلی برای خود بیابند و آن را حفظ کنند.
درمان های مکمل برای ام اس:
پژوهشگران دریافته‌اند که میان کمبود ویتامین D و بیماری ام اس رابطه‌ای وجود دارد، ولی هنوز درحال بررسی این مسئله هستند که آیا استفاده از مکمل های غذایی ویتامین D می‌تواند به درمان این بیماری کمک کند یا خیر.گفته می‌شود که مکمل‌های اسید چرب امگا ۳ برای بیماران مبتلا به ام اس مفید است، ولی دانشمندان نروژی به این نتیجه رسیده‌اند که این ادعا درست نیست. به‌راحتی می‌توان مکمل‌های ویتامین D و امگا ۳ را تهیه و استفاده کرد، ولی بیماران نباید بدون مشورت با پزشک خود از این مکمل‌ها استفاده کنند.برخی نیزازمزایای تزریق سم زنبور عسل گفته اند اما یک مطالعه دقیق ۲۴ هفته ای نشان داد این کار هیچگونه تاثیری روی ناتوانی، درد، خستگی و یا تعداد حملات ام اس ندارد.
درمان ام اس با ورزش
درمان ام اس با ورزش!!ورزش برای افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس مزایای مختلفی دارد. به عنوان مثال می تواند به بهبود قدرت , تقویت حس و حال فرد کمک کند.ورزش می تواند سفتی، خستگی، و دیگر نشانه های ام اس را کاهش دهد. اما بیش حد ورزش کردن می تواند باعث بدتر شدن نشانه ها شود. بهتر است ورزش را آرام شروع کنیم.
مزایای ورزش می تواند به بهبود عملکرد های شناختی منجر شود – ورزش ممکن است به شخص کمک کند تا بر برخی از مشکلات شناختی مرتبط با بیماری ام اس غلبه کند.
به طور کلی ، ورزش می تواند:
- سلامت قلب را تقویت می کند
- بهبود خلق و خوی
- عملکرد ریه را بهبود می بخشد
- سطح انرژی را بالا ببرید
- قدرت عضلات و استخوان ها را افزایش می دهد.
چشم اندازی برای ام اس
پیشرفت بیماری ام اس در هر فرد، متفاوت است، بنابراین نمی‌توان پیش‌بینی کرد که در مراحل بیماری چه رخ خواهد داد.به لطف داروهای تاثیر گذار، درمان ناتوانی، و وسائل کمک کننده بسیاری از کسانی که ام اس دارند همچنان فعال باقی می مانند، شغلشان را ادامه می دهند، و بودن کنار خانوده و لذت بردن از فعالیت های مورد علاقه ی خود را ادامه می دهند.
بیشتر بخوانید: