علت سردرد: سردرد علل گوناگونی دارد، اما بطور کلی آنرا را به دو گروه اصلی تقسیم می کنیم: سردرد های حاد که اخیرا شروع شده اند وسردردهای مزمن که از مدت ها قبل بیمار آنها را تجربه می کند. خوشبختانه اغلب موارد سردرد مزمن خطرناک نیستند. یعنی وقتی بیماری به ما می گوید که این سردرد را از سالها قبل داشته است و میزان درد در طول این سالها تغییر خاصی نداشته است، پزشک به سردرد های خوشخیم و غیر خطرناک (مثل سردرد میگرنی و سردرد تنشی) بیشتر فکر می کند. البته در مواردی که بیمار می گوید از مدتها قبل سردرد داشته است ولی اخیرا شدت درد بیشتر و بیشتر می شود، حتما باید از مغز تصویربرداری بکنیم تا علل خطرناکی مثل تومورها را رد کنیم.

خطرناکترین سردرد: یکی از مهمترین موارد سردرد وقتی است که بیمار می گوید قبلا سابقه سردرد نداشته، اما این بار بطور ناگهانی دچار یک سردرد شدید شده است. این ناگهانی و شدید بودن برای پزشک نکته بسیار مهمی محسوب می شود. چرا که ممکن است علت درد پاره شدن ناگهانی یک رگ خونی در مغز باشد. در این موارد معمولا درد همراه با تهوع و استفراغ است و در موارد شدیدتر ممکن است باعث فلج اندامها و حتی رفتن به کما شود. پس سردردهایی که بدون سابقه قبلی و ناگهانی شروع می شود را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.

سردرد عصبی: عصبانیت، ناراحتی و استرس هم می تواند باعث سردرد در شما بشود. ولی اگر قبلا تجربه مشابهی نداشتید، با یک پزشک مشورت کنید. چرا که مسائل مهمی نظیر سکته مغزی یا خونریزی مغزی هم می تواند بدنبال یک استرس شدید بوجود آید. ولی اگر بارها تجربه کرده اید که بدنبال ناراحتی کمی دچار سردرد می شوید و با رفع آن سردرد هم فروکش می کند، می توانیم علت درد را به استرس ها نسبت دهیم.

سردردهای مزمن: شایعترین سردرد های مزمن سردرد های میگرنی و تنشی است. در این موارد بیمار می گوید که سالهاست با چنین سردرد هایی مواجه می شود. دردهای میگرنی معمولا با بی خوابی، گرسنگی، نور زیاد، سر و صدا و مصرف بعضی غذاهای خاص شروع می شود. سردرد های تنشی اغلب بعد از ظهرها و بعد از یک روز کار و فعالیت و خستگی و استرس فرد را اذیت می کند. هر دو نوع سردرد با خواب و استراحت بهتر می شود.

خود درمانی: اگر سردرد میگرنی یا تنشی در ماه یک یا دو روز و یا کمتر شما را اذیت می کند، می توانید با مصرف داروهای ضد درد و یا قرصهای میگرنی (مثل سوماتریپتان و یا ارگوتامین) آنرا کاهش دهید. ولی اگر هر هفته دچار چنین دردهایی می شوید و یا سردرد چند روز طول کشیده و شما را اذیت می کند، دیگر نباید سراغ مصرف داروهای مسکن و یا داروهای میگرنی مثل ارگوتامین و سوماتریپتان بروید. چون مصرف مکرر این داروها بتدریج سردرد ها را شدیدتر و مقاوم تر کرده و درمان را مشکلتر می نماید (مخصوصا مسکنهای حاوی کدئین). در این موارد به پزشک مراجعه کنید تا با تجویز داروهای غیر مسکنی و پیشگیری کننده، سردرد های شما را کنترل کند.

پیشگیری از میگرن: داروهای پیشگیری کننده از میگرن انواع مختلفی دارند. این داروها باید هر روز مصرف شوند (حتی روزهایی که سردرد ندارید) تا اثربخش باشند. انواع متعددی از اینگونه داروها وجود دارد که در بیماران با شرایط مختلف بکار می رود. مثلا بعضی خواب آورند و بعضی خواب را کاهش می دهند. بعضی از آنها اشتها را کم و سایرین زیاد می کنند. اینگونه داروها اعتیاد آور نیستند ولی اگر مصرف آنها ناگهانی و سر خود قطع شود، ممکن است سردرد شدید ایجاد کند. قطع کردن این داروها بعد از تکمیل دوره درمان زیر نظر پزشک و بتدریج صورت می گیرد.

سردرد افراد مسن:  سردرد اگر بدون سابقه قبلی در یک فرد مسن پیش بیاید حتما باید بررسی شود. سردرد های میگرنی و تنشی اغلب مربوط به جوانان است و در افراد پیر انتظار نداریم این موارد شروع شود. بلعکس مواردی مثل تومور، سکته و پاره شدن رگ مغز در سنین بالا شایعتر است و باید بررسی گردد. از جمله علل غیر مغزی که می تواند در سنین بالا سردرد بدهد گلوکوم چشمی (بالا رفتن فشار داخل چشم) و آرتریت تمپورال (التهاب شریان گیجگاهی) است. در این دو مورد بیمار مسن از دردی که بیشتر چشم را اذیت می کند شکایت دارد. اگر این موارد بسرعت درمان نگردد ممکن است باعث نابینا شدن بیمار گردد.

سردرد کودکان: سردرد در کودکان هم اتفاق میفتد و نسبتا شایع است. سردرد های طولانی مدت در کودکان اغلب میگرنی است و نگران کننده نیست. ولی سردردی که با تغییرات رفتاری، تغییرات حرکتی، استفراغ مکرر، مشکلات بینایی، اختلال تعادل، خواب آلودگی و یا تشنج و تب همراه باشد مهم است و حتما باید به پزشک مراجعه گردد.

قرص های میگرنی: داروهایی که بعنوان قرص میگرنی در بازار معروفند اغلب از گروه تریپتان (مثل سوماتریپتان یا میگراستاپ) و یا ارگوت ها (مثل ارگوتامین سی) هستند. این داروها نوعی مسکن محسوب می شوند که اگر در شروع سردرد میگرنی و یا در زمان شروع اورا (پیش درآمد) سردرد مصرف شوند، اغلب بخوبی می توانند شدت درد را کاهش داده و کنترل کنند. ولی نباید این داروها را در حد مسکن های ساده ای مثل استامینوفن بدانید. چرا که این گروه می توانند خطرناک باشند. به این چند نکته مهم درباره این داروها دقت کنید:

• مصرف تریپتان و ارگوتامین با هم مطلقا ممنوع است و ممکن است باعث سکته مغزی یا حوادث قلبی شود. باید حداقل 24 ساعت بین مصرف این داروها باهم فاصله باشد.
• مصرف تریپتان و ارگوتامین هم در حاملگی و هم در شیردهی ممنوع است.
• مصرف ارگوتامین در مبتلایان به نارسائی کبدی و کلیوی ممنوع است.
• مصرف این داروها در کسانیکه سابقه سکته مغزی، سکته قلبی، آنژین صدری و فشار خون کنترل نشده دارند توصیه نمی گردد.
• در مردان بالای 40 سال، زنان یائسه و مبتلایان به دیابت، فشار خون و چربی خون در حال کنترل بهتر است اولین مصرف اینگونه داروها زیر نظر پزشک صورت گیرد.

آزمایشات سردرد: در بسیاری از بیماران مبتلا به سردردهای طول کشنده و قدیمی از قبیل سردردهای میگرنی و تنشی، معاینات بیمار نرمال است. در این موارد تصویربرداری از مغز (سی تی اسکن یا ام آر آی) هم معمولا یافته خاصی ندارد. در چنین مواردی پزشک از سر شما عکس می گیرد تا مطمئن شود سردردهای خطرناک برای شما مطرح نیست. انتظار نداشته باشید سردرد میگرنی یا تنشی در این تصویربرداری ها نشان داده شود. نوار مغز در بیماران مبتلا به میگرن تغییراتی نشان می دهد که می تواند به تشخیص شما کمک کند. آزمایشات خون هم در موارد سردرد میگرنی یا تنشی معمولا سالم است و اگر یافته ای نظیر کم خونی مختصر در آنها نشان داده شود، معمولا توجیه کننده سردردهای مزمن نیست.

توضیح سردرد: شرح حال دقیق در مورد چگونگی شروع سردرد، زمان اولین حمله، علائم همراه آن، محل دردها، فواصل بین حملات، پاسخ درد به داروهای مسکن، عوامل تشدید کننده و کاهنده سردرد و سابقه خانوادگی کمک مهمی به تشخیص شما می کند. در زمان مراجعه به پزشک این موارد را در ذهن داشته باشید و به پزشکتان توضیح دهید. در اغلب سردردهای مزمن اینگونه نکات نقش مهمی در تشخیص و درمان شما دارد.

تنظیم سبک زندگی: در سردردهای میگرنی منظم بودن سبک زندگی کمک مهمی به کاهش حملات سردرد می کند. معمولا در این بیماران بیخوابی و یا گرسنگی طولانی سردردها را شدید می کند. توصیه ما به این افراد این است که سعی کنند زمان وعده های غذایی و زمان خواب خود را برنامه ریزی کرده و به انجام آن پایبند باشند. بعضی مواد غذایی می تواند سردرد میگرنی را شدیدتر کند. البته به این معنی نیست که تمام این غذاها در شما سردرد آور است. بلکه منظور این است که هنگام مصرف این قبیل خوراکی ها دقت داشته باشید که اگر سردرد ایجاد شد، ممکن است به آن ماده خوراکی مربوط باشد و لذا مصرف آنها را کاهش دهید. مخصوصا مواد غذایی فست فودی، ادویه جات، سس های تند و نوشابه ها بهتر است در این قبیل افراد کمتر مصرف شود. معمولا بمرور زمان این بیماران متوجه می شوند که چه غذاهایی برایشان مضر است و مصرف آنها را کاهش می دهند.

محل سردرد: محل درد می تواند مهم باشد. سردرد میگرنی اغلب درد گیجگاه می دهد و سردرد تنشی معمولا پشت سر را درگیر می کند. سینوزیت باعث درد روی سینوسهای اطراف بینی می شود. سردرد یکطرفه اگر تازه شروع شده باشد و بیمار سابقه قبلی ندهد، ممکن است نشانه ای از وجود یک مشکل در همان قسمت مغز باشد. سردرد های عصبی ممکن است محدود به یک جا نباشند و هر بار یک قسمت مختلف سر را دردناک نماید.

زمان سردرد: سردرد های میگرنی ممکن است اول صبح و بدنبال برخواستن از خواب شروع شوند. سردردهای تنشی و عصبی اغلب بعد از ظهرها شدید می شوند و اول روز آرامند. بسیاری از سردردها با خوابیدن و استراحت بهتر می شوند ولی سردردهایی که نیمه شب شما را از خواب بیدار کنند، حتما باید بررسی گردند چرا که می تواند علامتی از یک اتفاق مهم در مغز باشد.

   عضویت در صفحه اینستاگرام سایت: ClinicBrain

نویسنده: دکتر مهدی دهقانی - متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

آدرس مطب: تهران، بالاتر از میدان ونک، خیابان نگار, ساختمان پزشکان نگار، طبقه همکف

تلفن: 88884489

ساعت کاری:

شنبه: 10:30-14                          * برای آشنایی با سوابق علمی دکتر دهقانی کلیک کنید

دوشنبه: 14-17                           * برای اطلاع از راههای تماس با دکتر دهقانی کلیک کنید

چهارشنبه: 10:30-16                 * برای عضویت در سامانه پیامکی کلیک کنید