شاید برایتان جالب باشد بدانید که میگرن تنها یک سردرد ساده نیست، بلکه نوعی بیماری پیچیده با علائم و تنوع‌های خاص است.

در این مقاله از کلینیک برین می‌خواهیم به بررسی دقیق انواع میگرن، تفاوت‌های آن با انواع سردرد میگرنی دیگر و راه‌های موثر برای انواع میگرن و درمان آن بپردازیم. اگر به دنبال شناخت بهتر این بیماری و روش‌های کنترل آن هستید، با ما همراه باشید.

میگرن چیست؟

میگرن نوعی بیماری عصبی مزمن است که با حملات میگرنی شامل سردردهای ضربان‌دار و شدید در یک طرف سر همراه است. این سردرد اغلب با علائم میگرن مانند تهوع، استفراغ، حساسیت به نور و صدا و گاهی مشکلات بینایی همراه می‌شود.

محرک‌های میگرن مانند تغییرات هورمونی، استرس و اضطراب، یا خواب بی‌کیفیت می‌توانند باعث شروع حملات شوند. اگرچه میگرن قابل درمان کامل نیست، اما با استفاده از داروهای پیشگیرانه، تغییرات سبک زندگی و حتی روش‌های درمان‌های غیر دارویی می‌توان شدت و تعداد حملات را کاهش داد.

بر اساس تحقیقات وبسایت د ژورنال آو هدیک اند پین بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۲۱، شیوع جهانی میگرن در افراد ۱۵ تا ۳۹ سال به طور قابل توجهی افزایش یافت. تا سال ۲۰۲۱، تخمین زده شد که حدود ۵۹۳.۸ میلیون مورد گزارش شده باشد، که این تعداد نسبت به ۴۲۵.۶ میلیون مورد در سال ۱۹۹۰، ۳۹.۵۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد. روندهای جهانی نشان‌دهنده افزایش در نرخ استاندارد شیوع بر اساس سن، نرخ بروز و نرخ سال‌های زندگی از دست رفته به دلیل ناتوانی (DALY) در این دوره بود.

مطالعه مقالات زیر نیز توصیه می‌شود:

علت سردرد پشت سر✔️چی بخوریم؟درمان سریع خانگی

5 راهکار کاربردی درمان فوری سردرد شدید در 1402

انواع میگرن

میگرن انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی‌ها و علائم میگرن خاصی دارند. این بیماری می‌تواند با یا بدون پیش‌درآمد، همراه با مشکلات بینایی یا حتی علائم حرکتی ظاهر شود.

شناخت انواع میگرن برای تشخیص میگرن و انتخاب روش درمان مناسب اهمیت زیادی دارد. از میگرن‌های شایع مانند میگرن بدون اورا تا انواع نادرتر مانند میگرن چشمی، همه این موارد نیازمند توجه و مراقبت دقیق هستند.

میگرن با اورا

میگرن با اورا معمولاً با نشانه‌های دیداری و حسی قبل از شروع سردرد همراه است. افراد مبتلا ممکن است خطوط زیگزاگ، نقاط نورانی یا حتی نواحی تاریک در میدان دید خود مشاهده کنند. حساسیت به نور و صدا، گزگز یا بی‌حسی در یک طرف بدن و اختلالات گفتاری نیز از دیگر علائم اورا هستند. این مرحله که به عنوان پیش‌درآمد میگرن شناخته می‌شود، می‌تواند از 5 تا 60 دقیقه طول بکشد و معمولاً به حملات میگرنی منجر می‌شود.

میگرن بدون اورا

این نوع میگرن که به میگرن متداول نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع این بیماری است. برخلاف میگرن با اورا، در این نوع هیچ نشانه پیش‌درآمدی وجود ندارد و سردرد به صورت ناگهانی آغاز می‌شود.

درد معمولاً در یک طرف سر و به صورت ضربان‌دار ظاهر می‌شود و با استرس و اضطراب، فعالیت فیزیکی یا محرک‌های میگرن دیگر تشدید می‌شود. افراد مبتلا معمولاً حساسیت به بو، تهوع و استفراغ را تجربه می‌کنند.

میگرن چشمی یا شبکیه‌ای

میگرن چشمی یا شبکیه‌ای نوعی نادر از میگرن است که باعث اختلالات بینایی در یک چشم می‌شود. این اختلالات ممکن است شامل دیدن نقاط نورانی، خطوط لرزان یا کوری موقت در یک چشم باشد.

علائم معمولاً کوتاه‌مدت هستند و بین پنج تا شصت دقیقه طول می‌کشند. اگرچه این نوع میگرن خطرناک نیست، اما باید برای بررسی دقیق‌تر با پزشکان متخصص میگرن مشورت کرد تا مشکلات بینایی جدی رد شوند.

میگرن همی‌پلژیک (نیم‌فلج‌کننده)

میگرن همی پلژیک با ضعف اندام های یک نیمه بدن همراه است. به طوری که حملاتی رخ می دهد که شخص درگیر اورای حرکتی میگرن می شود. این نوع سردرد طولانی است و گاه تا روزها با فرد همراه است. این نوع میگرن در افراد به صورتی است که روند بهبود نیاز به زمان دارد.

ضعف عضلانی می‌تواند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد. به دلیل شباهت علائم با سکته، مراجعه فوری به پزشک برای تشخیص میگرن ضروری است.

میگرن شکمی

میگرن شکمی بیشتر در کودکان دیده می‌شود و به جای سردرد، با درد شکمی در ناحیه اطراف ناف همراه است. این نوع میگرن ممکن است با علائمی مانند تهوع، استفراغ، رنگ‌پریدگی و کاهش اشتها ظاهر شود.

اگرچه علائم میگرن شکمی به سردرد شباهت ندارد، اما ممکن است در آینده به سردردهای میگرنی تبدیل شود. پیشگیری از میگرن شکمی با شناسایی محرک‌ها و تنظیم سبک زندگی می‌تواند به کاهش شدت حملات کمک کند.

میگرن مزمن

میگرن مزمن به سردردهایی گفته می‌شود که بیش از 15 روز در ماه و به مدت حداقل سه ماه متوالی اتفاق می‌افتند. در این نوع میگرن، حداقل 8 روز از ماه با حملات میگرنی همراه است. درد ممکن است شدت متغیری داشته باشد و حتی به سردردهای تنشی شبیه شود.

میگرن مزمن می‌تواند با عوامل دیگری مانند خواب بی‌کیفیت، استرس و استفاده بیش از حد از داروهای مسکن تشدید شود. مشاوره با پزشکان متخصص میگرن برای مدیریت و درمان این نوع ضروری است.

انواع سردرد میگرنی دیگر

علاوه بر انواع شایع، میگرن‌هایی مانند میگرن قاعدگی و میگرن بدون سردرد نیز وجود دارند. میگرن قاعدگی در زمان تغییرات هورمونی رخ می‌دهد و معمولاً با تهوع و حساسیت به نور همراه است.

در مقابل، میگرن بدون سردرد که به آن میگرن خاموش نیز می‌گویند، فقط با علائم اورا مانند اختلالات بینایی یا حسی بدون درد سر همراه است. شناخت این انواع خاص از میگرن برای تشخیص میگرن و انتخاب درمان مناسب اهمیت دارد.

علائم میگرن

میگرن یک وضعیت پیچیده است که علائم آن در چهار مرحله مختلف بروز می‌کند. هر مرحله دارای ویژگی‌های خاص خود است و همه افراد لزوماً تمام این مراحل را تجربه نمی‌کنند. در این بخش، مراحل مختلف میگرن و علائم میگرن مرتبط با هر یک را بررسی خواهیم کرد.

1. علائم اولیه

علائم اولیه میگرن که به مرحله پیش‌نشانه یا پِرودروم معروف است، ممکن است از ۲۴ ساعت قبل از شروع سردرد ظاهر شوند. این علائم شامل تغییرات خلقی مانند تحریک‌پذیری یا افسردگی، خستگی، احساس گرسنگی یا تشنگی غیرعادی، حساسیت به نور و صدا، و مشکلات خواب است.

شناسایی این علائم می‌تواند به پیشگیری از میگرن کمک کند و فرصت استفاده از درمان‌های اولیه را فراهم آورد.

2. اورا

اورا معمولاً در افرادی که میگرن با اورا دارند، پیش از سردرد رخ می‌دهد. این مرحله که ۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد، شامل تغییرات حسی و بینایی است.

افراد ممکن است تغییراتی مانند دیدن خطوط زیگزاگ، نقاط درخشان، تار شدن دید، یا حتی احساس سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها یا صورت را تجربه کنند. اورا ممکن است با مشکلات کلامی و حتی تغییر در دستگاه عصبی مرکزی همراه باشد.

مطالعه مقالات زیر نیز توصیه می‌شود:

درد میگرن کجای سر است؟【به همراه عکس】+نشانه های اصلی

میگرن عصبی چیست؟

3. سردرد شدید

این مرحله از میگرن معمولاً سخت‌ترین بخش آن است و بین ۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد. سردرد شدید معمولاً یک طرفه و ضربان‌دار است اما می‌تواند دوطرفه نیز باشد. این سردرد اغلب با حساسیت به نور و صدا، تهوع، استفراغ و حتی مشکلات بینایی همراه است. فعالیت بدنی یا قرار گرفتن در معرض محرک‌های حسی ممکن است درد را تشدید کند.

4. پس از درد

پس از پایان مرحله سردرد، مرحله پس‌اثر یا پُست‌دروم آغاز می‌شود که می‌تواند چند ساعت تا ۴۸ ساعت طول بکشد. در این مرحله، فرد ممکن است احساس خستگی شدید، ضعف، یا حتی سردرد خفیف داشته باشد.

حساسیت به نور و صدا و مشکلات تمرکز نیز از دیگر علائم رایج این مرحله هستند. آگاهی از این مرحله می‌تواند به مدیریت بهتر دوره‌های سردرد کمک کند و از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری کند.

دلایل و عوامل تحریک‌کننده میگرن

میگرن یک اختلال پیچیده و چندعلتی است که می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی قرار بگیرد. شناخت دلایل و عوامل تحریک‌کننده می‌تواند به افراد کمک کند تا حملات میگرن را پیشگیری یا کنترل کنند. در این بخش، عوامل اصلی که ممکن است منجر به میگرن شوند، بررسی می‌شوند.

1. عوامل ژنتیکی

تحقیقات نشان می‌دهند که میگرن می‌تواند میگرن مادرزادی باشد و در خانواده‌ها به صورت ارثی منتقل شود. اگر یکی از والدین شما به میگرن مبتلا باشد، احتمال ابتلا به این بیماری در شما بیشتر است.

مطالعات بالینی نیز حاکی از آن هستند که ژن‌های مرتبط با عملکرد دستگاه عصبی مرکزی می‌توانند در بروز این بیماری نقش داشته باشند. گزارش‌های بالینی نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی می‌توانند شدت و تکرار حملات میگرنی را نیز تحت تأثیر قرار دهند.

2. عوامل محیطی و استرس

استرس یکی از مهم‌ترین عوامل تحریک‌کننده میگرن است. هرگونه تغییر در محیط مانند شرایط آب و هوایی، نور شدید، سر و صدا، یا بوهای قوی می‌تواند حمله حملات میگرنی را آغاز کند.

علاوه بر این، استرس و اضطراب می‌تواند موجب تشدید سردردها شود و بر خواب بی‌کیفیت تأثیر بگذارد. به همین دلیل مدیریت استرس و ایجاد محیط آرام می‌تواند به پیشگیری از میگرن کمک کند.

3. تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی به‌ویژه در زنان می‌تواند عاملی مهم در بروز میگرن باشد. دوره‌های قاعدگی، بارداری و یائسگی می‌توانند تعادل هورمون‌ها را تغییر داده و باعث ایجاد میگرن قاعدگی شوند. تغییرات در سطح هورمون‌ها مانند استروژن و پروژسترون می‌توانند حساسیت به نور و صدا را افزایش دهند و شدت سردرد را بالا ببرند.

4. عوامل غذایی و رژیم غذایی

برخی از غذاها و نوشیدنی‌ها به عنوان محرک‌های میگرن شناخته می‌شوند. شکلات، پنیر کهنه، نوشیدنی‌های الکلی و غذاهای فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس می‌توانند حملات میگرنی را تحریک کنند.

همچنین، مصرف زیاد کافئین یا حذف وعده‌های غذایی ممکن است باعث بروز سردرد شود. آگاهی از محرک‌های غذایی و تنظیم رژیم غذایی می‌تواند به کاهش شدت و دفعات حملات کمک کند.

5. کمبود خواب و بی‌خوابی

کمبود خواب یا تغییر در الگوی خواب می‌تواند به‌طور مستقیم منجر به تشدید دوره‌های سردرد میگرنی شود. خواب بی‌کیفیت علاوه بر افزایش خستگی و تحریک‌پذیری، می‌تواند سیستم عصبی را تحت فشار قرار دهد و احتمال بروز حملات میگرنی را افزایش دهد.

افراد مبتلا به میگرن باید تلاش کنند خواب منظم و کافی داشته باشند و از تغییرات ناگهانی در برنامه خواب خود پرهیز کنند.

تشخیص میگرن

تشخیص میگرن یکی از مراحل مهم در مدیریت و درمان این بیماری است. پزشکان با استفاده از بررسی‌های دقیق و ابزارهای پیشرفته، نوع حملات میگرنی را شناسایی کرده و درمان مناسب را توصیه می‌کنند. در این بخش، مراحل تشخیص و روش‌های مورد استفاده توضیح داده می‌شود.

1. بررسی علائم بالینی

اولین گام در تشخیص میگرن، بررسی علائم میگرن توسط پزشک است. این شامل گرفتن شرح حال کامل از بیمار، از جمله مدت و شدت دوره‌های سردرد میگرنی، و علائمی مانند حساسیت به نور و صدا، تهوع و تغییرات بینایی است. پزشک همچنین ممکن است سوالاتی در مورد سابقه خانوادگی و تأثیر هورمون‌ها بر بروز سردردها بپرسد تا تشخیص دقیق‌تری انجام دهد.

2. آزمایش‌ها و معاینات

در مواردی که تشخیص دشوار باشد یا علائم به سایر مشکلات پزشکی شبیه باشند، پزشک از ابزارهای تصویربرداری مانند CT اسکن یا MRI استفاده می‌کند. این آزمایش‌ها به رد سایر علل سردرد مانند تومورها یا آسیب‌های عصبی کمک می‌کنند. در برخی موارد، تست‌های دیگر مانند EEG یا آزمایش‌های خون نیز ممکن است برای تکمیل تشخیص مورد نیاز باشند.

3. ارزیابی محرک‌ها

یکی از روش‌های موثر در تشخیص میگرن، شناسایی محرک‌های میگرن است. پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که یک دفترچه یادداشت از علائم، گزارش‌های بالینی و عواملی که باعث تحریک سردرد می‌شوند، تهیه کند.

این روش به شناسایی الگوهای حملات کمک کرده و امکان ارائه درمان هدفمندتر را فراهم می‌کند. همچنین، این ارزیابی به بیمار کمک می‌کند تا بهتر بتواند پیشگیری از میگرن را مدیریت کند.

انواع میگرن و درمان آن

میگرن به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر یک با ویژگی‌ها و علائم میگرن خاصی همراه هستند. برای هر نوع میگرن، روش‌های درمانی ویژه‌ای وجود دارد که می‌توانند شدت و تعداد حملات میگرنی را کاهش دهند. در این بخش، به روش‌های دارویی، خانگی و جایگزین برای درمان انواع میگرن خواهیم پرداخت.

درمان دارویی انواع میگرن

یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای کاهش شدت و تعداد دوره‌های سردرد میگرنی، استفاده از داروهای تخصصی است. برای میگرن‌های خفیف، مسکن‌های ساده‌ای مانند استامینوفن و ایبوپروفن تجویز می‌شوند.

در موارد شدیدتر، پزشکان از داروهای تخصصی مانند تریپتان‌ها، داروهای پیشگیرانه مثل بتابلاکرها و مسدودکننده‌های کانال کلسیم استفاده می‌کنند. برخی از این داروها به کاهش حساسیت به نور و صدا و علائم همراه کمک می‌کنند.

درمان‌های خانگی برای انواع میگرن

در کنار درمان دارویی، روش‌های خانگی می‌توانند در مدیریت تاثیرات میگرن مفید باشند. استفاده از کمپرس سرد روی پیشانی، ماساژ شقیقه‌ها، استراحت در یک اتاق تاریک و اجتناب از محرک‌های میگرن، می‌توانند به تسکین درد کمک کنند.

نوشیدن آب کافی و اجتناب از کم‌آبی بدن نیز برای مدیریت علائم توصیه می‌شود. این روش‌ها به خصوص برای میگرن‌های ناشی از استرس و اضطراب موثر هستند.

درمان‌های جایگزین و پیشگیرانه

روش‌های جایگزین مانند طب سوزنی، بیوفیدبک و تغییر سبک زندگی می‌توانند در پیشگیری از میگرن موثر باشند. این تکنیک‌ها با کاهش عوامل محرک، مانند مصرف کافئین و بهبود خواب بی‌کیفیت، به کنترل بهتر بیماری کمک می‌کنند.

برخی مکمل‌ها مانند منیزیم و ویتامین B2 نیز برای کاهش دفعات حملات توصیه می‌شوند. علاوه بر این، فعالیت‌های آرام‌بخش مانند یوگا و مدیتیشن نیز در کاهش پیش‌آگهی میگرن نقش دارند.

انواع سردرد میگرنی و تفاوت با سردردهای دیگر

میگرن با دیگر انواع سردرد، مانند سردرد تنشی، خوشه‌ای و سردرد سینوسی تفاوت‌های بارزی دارد. حملات میگرنی اغلب با علائم میگرن خاصی همچون تهوع، حساسیت به نور و صدا و درد ضربان‌دار همراه است، در حالی که سردردهای دیگر ویژگی‌های متفاوتی دارند.

در این بخش به مقایسه میگرن با سایر انواع سردرد می‌پردازیم و نشانه‌های شناسایی هر کدام را بررسی می‌کنیم.

میگرن در مقابل سردرد تنشی

سردرد تنشی شایع‌ترین نوع سردرد است که معمولاً به صورت درد خفیف تا متوسط در هر دو طرف سر احساس می‌شود. برخلاف میگرن که می‌تواند با تهوع، مشکلات بینایی و حساسیت به نور و صدا همراه باشد، سردرد تنشی بیشتر شبیه به فشار یا احساس سنگینی در سر است.

سردردهای تنشی به ندرت باعث اختلال در فعالیت‌های روزمره می‌شوند و معمولاً به مسکن‌های ساده پاسخ می‌دهند.

میگرن در مقابل سردرد خوشه‌ای

سردرد خوشه‌ای یکی از شدیدترین انواع سردرد است که معمولاً در اطراف یک چشم یا در ناحیه شقیقه رخ می‌دهد. برخلاف میگرن که ممکن است با دوره‌های سردرد میگرنی چند ساعته یا چند روزه همراه باشد، سردرد خوشه‌ای به صورت حملات کوتاه‌مدت و بسیار دردناک، چندین بار در روز اتفاق می‌افتد.

این نوع سردرد اغلب با علائمی همچون اشک‌ریزش، قرمزی چشم و گرفتگی بینی همراه است. برخلاف میگرن، در سردرد خوشه‌ای، نور و صدا تأثیر کمتری دارند.

مطالعه مقالات زیر نیز توصیه می‌شود:

10 متخصص برتر سردرد خوشه ای در ایران!

چگونه انواع سردرد میگرنی را شناسایی کنیم؟

برای شناسایی انواع سردرد میگرنی، توجه به علائم اولیه و الگوی درد اهمیت زیادی دارد. سردردهای میگرنی معمولاً ضربان‌دار و یک‌طرفه هستند و می‌توانند با حساسیت به بو، نور و صدا همراه باشند.

از طرف دیگر، وجود پیش‌آگهی میگرن مثل تغییرات خلقی یا دوره‌های سردرد میگرنی مکرر می‌تواند به تشخیص کمک کند. پزشکان با بررسی این علائم و گاهی استفاده از ابزارهای تشخیصی مثل MRI یا CT اسکن، نوع سردرد را تعیین می‌کنند.

چگونه از میگرن پیشگیری کنیم؟

پیشگیری بهترین راه برای مدیریت حملات میگرنی است. شناخت محرک‌های میگرن در هر فرد و تلاش برای حذف یا کاهش آن‌ها می‌تواند به طور چشمگیری از تعداد و شدت حملات بکاهد.

عواملی مانند استرس و اضطراب، تغییرات هورمونی، مصرف غذاهای خاص یا خواب بی‌کیفیت می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند.

برای پیشگیری، بهتر است سبک زندگی سالمی داشته باشید؛ خواب منظم، رژیم غذایی متعادل و نوشیدن کافی آب از عوامل مهم در کاهش احتمال وقوع میگرن هستند. ثبت علائم و شرایطی که منجر به شروع سردرد می‌شوند نیز می‌تواند در شناسایی پیش‌آگهی میگرن و جلوگیری از آن مؤثر باشد.

در نهایت، مشورت با پزشکان متخصص میگرن و استفاده از داروهای پیشگیرانه، نقش مهمی در مدیریت میگرن ایفا می‌کند.

سوالات متداول

آیا میگرن قابل درمان است؟

میگرن یک بیماری مزمن است و درمان قطعی ندارد، اما با استفاده از داروهای پیشگیرانه، تغییر سبک زندگی و شناسایی محرک‌های میگرن می‌توان تعداد و شدت حملات را کاهش داد و آن را مدیریت کرد.

بهترین راه پیشگیری از میگرن چیست؟

شناخت و حذف محرک‌های میگرن، خواب منظم، رژیم غذایی سالم و کاهش استرس و اضطراب از بهترین راه‌های پیشگیری هستند. استفاده از دفترچه ثبت علائم میگرن نیز در این فرآیند کمک‌کننده است.

میگرن با چه علائمی شروع می‌شود؟

میگرن معمولاً با علائم اولیه مانند تغییرات خلقی، خستگی، حساسیت به نور و صدا، تهوع و مشکلات خواب شروع می‌شود. در برخی افراد، اورا به شکل اختلالات دیداری یا حسی نیز پیش از سردرد رخ می‌دهد.

سخن پایانی

شناخت دقیق انواع میگرن و انتخاب روش‌های مناسب برای انواع میگرن و درمان آن، می‌تواند کمک بزرگی به کاهش علائم و مدیریت این بیماری کند. توجه به تفاوت‌های میان انواع سردرد میگرنی و درک عوامل تحریک‌کننده، زندگی با میگرن را آسان‌تر و روزهای بدون درد را بیشتر می‌کند. با آگاهی و استفاده از راهکارهای مناسب، می‌توان کیفیت زندگی را بهبود بخشید.