نوار مغز، نوار سر و یا الکتروانسفالوگرام، که اختصارا به آن EEG هم میگویند، روشی است که توسط آن فعالیت الکتریکی مغز بررسی میگردد. این روش توسط متخصصین مغز و اعصاب انجام می شود. گرفتن نوار مغز کار راحت و بدون دردی است و چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد. در طول گرفتن نوار مغز هیچگونه اشعه یا امواج مضری تولید نمی شود و لذا انجام آن حتی در دوران بارداری هم امکانپذیر است.
برای گرفتن نوار مغز بهتر است موهای بیمار اخیرا شسته و تمیز شده باشد و از ژل یا حالت دهنده استفاده نگردد. تا 8 ساعت قبل از انجام نوار نوشیدنی حاوی کافئین، مثل قهوه، مصرف نگردد. در طول انجام اینکار بیمار روی صندلی نشسته و کلاهک توری مانندی روی سر او قرار می گیرد. سپس تکنیسین الکترودهای کوچکی را روی پوست سر بیمار قرار می دهد و توسط آنها فعالیت مغزی درون دستگاه ثبت می گردد. تکنیسین از بیمار می خواهد که چشمهایش را ببندد و به آرامی استراحت کند تا نوار گرفته شود. بیمار طی انجام اینکار باید بیحرکت باشد. در کودکان کم سن و نوزادان که بی حرکت نمی مانند، پزشک داروی خواب آور تجویز میکند تا به خواب روند و حرکت نکنند.
در حالت عادی مغز ما مرتبا موجهای کوچکی تولید میکند. این امواج نشان دهنده فعالیت الکتریکی مغز هستند و توسط دستگاه الکتروانسفالوگرام - EEG - قابل ثبت می باشند. در افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند چنین امواجی دیگر تولید نمی شوند و لذا نوار مغزی آنها هیچگونه موجی نشان نمی دهد. شدت امواج و نوع آنها در بیماریهای مختلف مغزی ممکن است تغییر کند و پزشک متخصص از طریق رویت این تغییرات می تواند به تشخیص نوع بیماری برسد.
تغییرات نواری در بیماریهای مختلف مغزی ممکن است روی دهد. یکی از این بیماریهای شایع، سردردهای میگرنی است. معمولا نوار مغز مبتلایان به میگرن با افراد عادی تفاوت دارد و لذا پزشکان در تشخیص میگرن از نوار مغز هم کمک می گیرند. همچنین در مبتلایان به اختلالات خواب هم گرفتن نوار مغز کمک کننده است.
در افراد مبتلا به حملات تشنجی، عصبی و حملات بیحالی و بیهوشی هم نوار مغزی کمک مهمی به تشخیص نوع بیماری و روند درمان آن می کند. در مبتلایان به تشنج یا صرع، انجام نوار صرع هم به تشخیص نوع تشنج و هم به روند درمان بیمار کمک می کند و لذا در این افراد لازم است نوار ممغز هر چند ماه یکبار گرفته شده و با نوارهای قبلی مقایسه شود تا بهترین درمان برای بیمار تجویز شود. همچنین نوار مغز برای افتراق دادن حمله تشنجی از سایر حملات عصبی و سنکوپ کمک کننده است.
در افرادی که دچار ضربه به سر شده اند هم نوار مغز می تواند کمک کننده باشد و احتمال بروز تشنج در این افراد را نشان دهد. بعضی از تومورهای مغزی و همچنین سکته مغزی هم ممکن است با تغییراتی در نوار مغز بیمار همراه باشند. مخصوصا اگر این بیماریها فرد را مستعد تشنج کنند.
البته در بیماریهایی نظیر سکته و تومور مغزی، تشخیص اصلی بیماری توسط تصویربرداری از مغز است و نوار مغز فقط در بعضی موارد آنها کمک کننده خواهد بود. در افرادی که قرار است بعلت تومور مغزی و یا سایر مشکلات، تحت جراحی مغز قرار بگیرند نیز نوار مغز انجام میشود.
در افراد مبتلا به آسیب مغزی - انسفالوپاتی - و همچنین بیماری آلزایمر تغییراتی در امواج نوار مغز ایجاد می گردد و اصطلاحا موجهای مغز آهسته می گردند. مصرف داروهای خواب آور هم میتواند باعث ایجاد آهستگی در نوار مغز گردد.
مصرف داروهای اعتیاد آور، تحریک کننده و آرام‌بخش هم با اثری که روی امواج مغزی دارند، باعث تغییرات نواری می شود. البته نوار مغز نمی تواند نوع ماده مصرفی را مشخص کند ولی برای مثال می تواند خواص تشنج زای بعضی داروها نظیر ترامادول را نشان بدهد.
نکته مهم: مدل کاملتر و پیشرفته تر نوار مغز را "نقشه مغزی" می گویند که در این مقاله می توانید در مورد آن بخوانید.
عناوین مرتبط:
نقشه مغزی چیست؟
امواج مغزی چه هستند؟
مشاهده نمونه نتایج درمانی دکتر دهقانی در حیطه نوروفیدبک
عضویت در صفحه اینستاگرام سایت: ClinicBrain
نویسنده: دکتر مهدی دهقانی - متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات
* برای مشاهده آدرس مطب دکتر دهقانی به قسمت تماس با ما بروید
* برای آشنایی با سوابق علمی دکتر دهقانی کلیک کنید
* برای اطلاع از راههای تماس با دکتر دهقانی کلیک کنید