سکته مغزی چیست؟

« بازگشت به لیست مقالات | شنبه 25 بهمن 1393 | نظرات کاربران ( 0 )

سکته به معنی این است که فرایند خونرسانی به بخشی از مغز ناگهان قطع می شود. سلول های مغز همیشه به میزان ثابتی از اکسیژن خون نیاز دارند. به محض اینکه ذخیره ی خونی به پایان می رسد سلول های آن منطقه از مغز آسیب می بینند و یا میمیرند. سکته ی مغزی گاهی حمله ی مغزی هم نامیده می شود.

ذخایر خونی مغز معمولا از چهار سرخرگ – سرخرگ های کاروتید راست و چپ و سرخرگ های ورتبروبازیلار چپ و راست- به آن می رسند. این انشعابات به انشعابات ریزتر تبدیل می شوند که خون را به تمام مغز می رساند. اینکه چه بخشی از مغز دچار این عارضه شود و آسیب ببیند به این بستگی دارد که کدام رگ خونی دچار مشکل شده باشد.

برای مثال، اگر شما خون ورودی از سرخرگ کاروتید را از دست بدهید در این زمان بخش بسیاری از مغز آسیب خواهد دید که می تواند موجب نشانه های بسیار جدی و یا حتی مرگ شود. در مقابل اگر انشعاب های کوچکی از سرخرگهای مغزی دچار مشکل شوند تنها بخش های کمی از مغز آسیب می بیند و می تواند موجب نشانه های اندکی شود.

دو نوع اصلی برای سکته مغزی وجود دارد : ایسکمیک (نقص خونی در محل) و هموراژیک (خونریزی کننده)

1. سکته ی مغزی ایسکمیک – ناشی از لخته ی خون

ایسکمیک به معنای کاهش خون و ذخیره ی اکسیژن در بخشی از بدن است. این حالت اغلب بعلت ایجاد لخته ی خونی در سرخرگ می باشد که جریان خون را مسدود و قطع میکند. از هر 10 مورد از سکته مغزی ، 7 مورد بر اثر این واقعه رخ می دهد.

2. سکته ی مغزی هموراژیک – ناشی از خونریزی

در این حالت یک سرخرگ مغزی آسیب دیده و ضعیف شده متلاشی می گردد و ایجاد خونریزی می کند.

چه کسانی در معرض سکته قرار دارند؟

سکته مغزی یک عامل مهم از کار افتادگی در کشور است و سومین دلیل شایع مرگ ناشی از بیماری در بین افراد میباشد (پس از بیماری قلبی و سرطان). بیشتر موارد سکته در افراد بالای 65 سال رخ می دهد. هر سال حدود 1 نفر از 100 نفر انسان بالای 75 سال بر اثر سکته ی مغزی جان خود را از دست می دهد. البته سکته می تواند در هر سنی حتی در کودکان هم رخ دهد. بعضی از عوامل نظیر مصرف سیگار، ابتلا به بیماری فشار خون، داشتند بیماری قند (دیابت) و بالا بودن چربی خون افراد را بیشتر مستعد به سکته مغزی میکنند. بعلت اهمیت این موارد در مقاله جداگانه ای در مورد آنها صحبت خواهد شد.

علایم سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی بصورت ناگهانی شروع میشود بطوریکه بیمار و همراهانش میتوانند دقیقا ساعت شروع آنرا بیان کنند. علایم سکته در افراد مختلف بسیار متفاوت است و به سرخرگی که درگیر شده است بستگی دارد. علایم میتواند از یک اختلال تکلم تا فلج یکطرفه بدن و افت هوشیاری متفاوت باشد. این علایم ممکن است در دقایق اول کمتر شود، ثابت بماند و یا حتی شدیدتر گردد. با توجه به تنوع علایم در مقاله ی جداگانه ای به تفصیل در مورد علایم سکته مغزی صحبت خواهم کرد.

سکته ی خفیف چیست؟

سکته ی خفیف یا گذرا نشانه هایی مشابه با سکته ی مغزی دارد اما علایم آن کمتر از 24 ساعت باقی می ماند. این واقعه بر اثر بسته شدن موقتی خون در بخشی از مغز رخ می دهد. به صورت صحیح تر می توان آن را حمله ی ایسکمیک موقتی (TIA)نامید. در بیشتر موارد ، این حالت می تواند توسط لخته های خونی ریز ایجاد شود که در رگ های کوچک مغز گیر می افتند. این مسدود شدن جریان خون موجب می شود به قسمتی ازمغزاکسیژن نرسد. این بخش از مغز تنها برای چند دقیقه بدون اکسیژن باقی میماند و بعد به سرعت ترمیم می گردد. این سریع بودن بهبود به خاطر این است که لخته ی خون بدلایل مختلف سریعا متلاشی می شود ویا رگ های خونی مجاور می توانند جایگزین رگ مسدود شده و خونرسانی را برقرار کنند.

برخلاف سکته مغزی، نشانه های TIA سریعا ناپدید می شوند. البته باید برای جلوگیری از خطر روی دادن یک سکته ی کامل در آینده بیمار سریعا به پزشک مراجعه نماید. در این موارد پزشک به انجام بررسی های کاملی در بیمار می پردازد تا فاکتورهای خطر سکته مغزی را مشخص کند و به درمان آنها بپردازد. در بیماری که بعلت نرسیدن خون دچار این نوع سکته گذرا می شود مصرف روزانه داروهای ضد پلاکت مثل آسپرین جزو ضروریات است و شانس روی دادن سکته مجدد را کم میکند.

نویسنده: دکتر مهدی دهقانی - متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

آدرس مطب: تهران، بالاتر از میدان ونک، خیابان نگار, ساختمان پزشکان نگار، طبقه همکف

تلفن: 88884489