هنگام ضربه مغزی در ورزش چه کنیم؟

ضربه به سر در ورزش یکی از موضوعات بسیار مهم و البته حساس است. چه خوب است علائم ضربه به سر در ورزش را بدانیم و کارهایی که پس از ضربه خفیف به سر باید انجام دهیم را بررسی کنیم.

اقدامات اولیه پس از ضربه به سر در ورزش

ضربه مغزی نوعی آسیب به مغز است. اما نه به این معنی که فکر کنید پس از ضربه، سریع دچار بیهوشی می شوید، چون اینطور نیست! در واقع ضربه مغزی نوعی تکان شدید به جمجمه است که شاید در ابتدا منجر به بیهوشی نشود.

ضربه به سر در ورزش معمولاً به صورت برخورد توپ به سر ، برخورد سر ورزشکار به سر سایر افراد و یا برخورد سر به زمین است. می دانیم که مغز توسط جمجمه احاطه شده است. وقتی ضربه شدید و یا حتی خفیف به سر وارد می شود، سر دچار تورم می شود و شاید دیگر نتواند جایگاه خود را در جمجمه حفظ کند. به این ترتیب اولین اقدامی که پس از ضربه به سر در ورزش صورت می گیرد این است که برای مدت زمان مشخصی بازی را قطع کنید، حتی اگر علائم جدی نداشته باشید. در واقع کسانی که مشکوک به ضربه به سر هستند باید در همان لحظه تصمیم بگیرند که به بازی ادامه ندهند

از سوی دیگر اگر ضربه به سر بسیار شدید باشد، شخص علائم بیشتر و جدی تر را احساس می کند. مثلاً سر دچار گیجی می شود و یا شخص سر دردهای عجیب و غریبی می گیرد به طوری که دیگر نمی تواند حال خود را خوب کند. او درگیر استفراغ می شود و وضعیت مردمک چشم او تغییر می کند.

در صورتی که ضربه به سر با شدت بالاتری همراه باشد احتمال کاهش سطح هوشیاری برای شخص بسیار زیاد است و در نهایت نیاز به مراقبت های ویژه دارد.

یک نکته جالب اینکه برخی از افراد در گذشته ضربه به سر خفیف را تجربه کرده اند. این افراد پس از مدتی مشکلاتی مانند عصبی بودن، مشکلات یادآوری و یا تمرکز پیدا میکنند و این موضوع باعث می شود که احساس عجیبی داشته باشند. حتی خواب آنها بیشتر می شود و یا در تصمیم گیری و کارهای عادی بسیار کند میگردند.

3 کار مهم پس از ضربه به سر در ورزش

اولین کاری که پس از ضربه به سر صورت می گیرد این است که مغز استراحت کند. اگر ضربه به سر خفیف باشد این احتمال بسیار زیاد است که شخص رفتار عادی خود را داشته باشد و حتی چهره او نرمال باشد. به این ترتیب شاید قبول نکند که دچار ضربه مغزی شده است و نیاز به انجام اقدام خاصی است. اما اولین اقدام در این مرحله استراحت مغز است. در مورد ورزشکاران این موضوع یعنی باید تحرک خود را کم کنند. یعنی نگذارند که ضربان قلب بیشتر شود و این اقدام به سلامتی قلب آنها کمک زیادی می کند. مثلاً پس از ضربه به سر نباید برای مدتی تکالیف مدرسه انجام شود و یا از هر کاری که نیاز به محاسبه و دقت بالایی دارد باید خودداری شود تا ذهن آرام بگیرد.

مراجعه به پزشک دومین کاری است که در خصوص ضربه شدید به مغز باید انجام شود. در صورتی که ضربه به سر طوری باشد که ورزشکار احساس بدی داشته باشد، یعنی متوجه شود که آسیبی به سر او وارد شده است، باید سریعاً معاینه شود. دقت کنید که معاینه سر می بایست از سوی پزشک و در موقعیت مشخصی صورت بگیرد تا اثر بخش باشد.

اگر ضربه به سر طوری بود که به بیهوشی منجر شد، می بایست فوراً راه هوایی و تنفس و جریان خون بررسی شود و وضعیت تنفس و قلب بیمار سنجیده شود. در بیمار هوشیار معمولاً وضعیت روانی و شناختی نیز بررسی می شود.

کارهایی که پس از ضربه به سر نباید انجام دهید!

1- آواز نخوانید: در صورت ضربه به سر بهتر است تا مدتی کمتر صحبت کنید. آواز خوانی و یا صحبت زیاد برای ذهن شما خسته کننده است. در حد رفع نیاز خود از چندین کلمه استفاده کنید و بیشتر سکوت کنید.

2- بازی های رایانه ای و پیام دادن را متوقف کنید: گاه ضربه به سر به صورتی است که شخص حتی نباید کارهای ساده روزمره را انجام دهد. مثلاً انجام بازی های رایانه ای از موارد نادرست هستند و یا کارهای ساده روزانه نیز نباید صورت بگیرد.

3- سر خود را تکان ندهید: تکان دادن بیش از حد سر مشکلات زیادی پس از ضربه به سر در ورزش ایجاد می کند. بهتر است تا مدتی بی تحرک باشید.

4- از حال خود برای پزشک توضیح دهید: پزشک شما باید از شرایط بالینی شما اطلاعات بهتری داشته باشد به این ترتیب به او کمک کنید تا تشخیص بهتری بدهد.

چه زمانی و چطور به ورزش باز گردم؟

در مورد اینکه چه زمانی می توانید به ورزش بازگردید، پزشک به شما خواهد گفت. اما دقت کنید که شما نمی توانید سریعاً وارد ورزش حرفه ای خود شوید. روزهای اول باید نرمش و ورزش سبک داشته باشید تا رفته رفته شرایط برای ورزش حرفه ای فراهم شود. از یاد نبرید که پس از ضربه به سر نمی توانید وارد ورزش های تیمی با مسئولیت بالا شوید. باید بدن و مغز شما آماده برای ورود مجدد به دنیای ورزش باشد. در غیر این صورت احتمال تورم مجدد برای مغز وجود دارد.

قدرت و حس در اندام های فوقانی و تحتانی شما اهمیت زیادی دارد. بنابراین باید بدانید که دقیقاً چطور قرار است شرایط را پیش ببرید. یک نکته مهم اینکه شخص می بایست در مورد تعادل و هماهنگی عضلات خود ارزیابی خوبی داشته باشد تا بتواند شرایط را به خوبی بسنجد. یک بررسی دقیق مشخص کرده است که معاینات بالینی باید دوره به دوره و در مدت زمان مشخصی صورت بگیرد تا اثر بخش باشد. در غیر این صورت نمی توان انتظار داشت که شخص سریعاً بهبود یافته است. گاه علائم ضربه به سر پس از یک هفته بیشتر شده و خطرساز می شود. پس چه خوب است که دقت بالایی نسبت به علائم صورت بگیرد و همه چیز به طور کاملاً دقیق بررسی شود. در شرایطی که فکر می کنید بدن شما شرایط خاص خود را حفظ کرده است می توانید با مشورت با پزشک به دنیای ورزش باز گردید.

اگر بعد از ضربه به سر، حالت عادی پیدا نکرده اید واحساس افت عملکرد دارید، میتوانید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرده و نقشه مغزی  (QEEG) انجام دهید. نقشه مغزی عملکرد و کارکرد مغز شما را نشان میدهد و عوارض ایجاد شده بعلت ضربه را نشان میدهد. برای بهبود سریعتر عوارض ضربه میتوان از روش درمانی نوروفیدبک استفاده کرد. نوروفیدبک نوعی فیزیوتراپی مغز است. با انجام پروتکلی که توسط پزشک متخصص نوشته میشود، مغز شما یاد میگیرد روی نواحی آسیب دیده تمرکز کرده و عملکرد آنجا را تقویت کند.

نویسنده: دکتر مهدی دهقانی - متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات

آدرس مطب: تهران، بالاتر از میدان پونک، نبش کوچه نهم، پلاک 30 ف طبقه پنجم ، واحد 9

تلفن: 44477467

ساعت کاری:

شنبه: 16 الی 18                         * برای آشنایی با سوابق علمی دکتر دهقانی کلیک کنید

سه شنبه: 16 الی 18                          * برای اطلاع از راههای تماس با دکتر دهقانی کلیک کنید

چهارشنبه:  16 الی 18